İstanbul Büyükşehir Belediyesi Haliç Tersanesi Kapıüstü Mescidi

Sarayburnu-Galata arasından başlayarak önce batıya doğru uzanan, sonra da kuzeybatıya kıvrılan yay biçiminde bir girinti olduğundan Batılılar Haliç’e “altın boynuz” anlamında karşılıklar bulmuşlardır. Alibeyköy ve Kâğıthane derelerinin birleşmesiyle oluşan bir akarsu ağzının, jeolojinin Buzul çağı adı verilen döneminin sonunda sular altında kalmasıyla meydana gelmiştir. Haliç, bu oluşum şekliyle fizikî coğrafyada ria terimiyle ifade edilen derin körfez (deniz istilâsına uğramış vadi) tipinin en güzel örneklerinden biridir.Metin Tuncel’in verdiği bilgiye göre Haliç’in genişliği, yukarı kısımlarında Eyüp hizasında 200 m. kadar iken aşağıya doğru bu genişlik artarak Cibali-Kasımpaşa arasında 700 metreye ulaşır. Aynı şekilde derinliği de yukarı kesimlerinden Boğaz’a doğru yaklaştıkça artar. Eyüp önlerinde sadece birkaç metre derinlik bulunduğundan bu kesimde yayvan alüvyon adacıkları ortaya çıkmıştır. Unkapanı ile Azapkapı arasında 40 metreye varan derinlik, Eminönü-Karaköy arasında 60 metreye yaklaşır. Yapılan tesbitlere göre Haliç’in dibi “V” biçimindedir. Dolayısıyla ortası çok derin olmakla beraber yanlarda yüzyılların getirdiği toprak birikimi çamur kaplı yamaçlar oluşturmuştur.Günümüzde Haliç’in en önemli meselesi, kıyılarında XIX. yüzyılın sonlarından itibaren kurulmaya başlanan ve XX. yüzyılda daha da yoğunlaşan sanayi tesislerinin atıklarıyla dolarak kirlenmesidir. Bunun dışında kanalizasyon atıklarının da Haliç’e verilmesi dolma ve kirlenmeyi hızlandırmıştır. Haliç’te akıntı yetersizliği kendi kendine temizlenmesini engellediğinden söz konusu problem daha da endişe verici bir safhaya ulaşmıştır. Bu önemli meselenin çözülebilmesi için İstanbul Büyükşehir Belediyesi çeşitli önlemler almıştır. Bunlar arasında sanayi kuruluşlarını başka yerlere (sur dışında Güneşli, İkitelli, Mahmutbey ve Halkalı gibi sanayi alanlarına) taşımak, Haliç kıyılarında yeşil alanlar meydana getirmek ilk akla gelenler ve uygulananlar oldu. Ayrıca sanayi ve kanalizasyon atıklarını Haliç’in iki yakasında yer alacak kolektör sistemiyle toplayıp Marmara denizine ve İstanbul Boğazı’nın alt akıntısına vermek gibi büyük bir proje de uygulamaya konulmuştur.İstanbul Boğazı’nın Trakya toprakları içine girintisi durumunda olan Haliç tarihin en erken çağından beri iki akarsu tarafından beslenir. Bu iki derenin arasında Silivri tepesi denilen bir yükseklik bulunur. Haliç’in bu topografik konumu, İstanbul’un en eski tarihiyle bağlantılı olarak İlkçağ mitologyasında değerlendirilmiştir.İlkçağ müelliflerinden Miletoslu Hesykios’a göre iki derenin Haliç’e döküldüğü yerdeki tepenin üstünde, Byzantion’un efsanevî kurucusu Byzas’ın annesi olarak kabul ettiği Keroessa doğmuştur. Bu sebeple İo’nın kızı olan Keroessa’nın adı Haliç’in eski adı Keras’ın esası olmuştur. İstanbul’da ilk yerleşme bu efsanede belirtildiği gibi etrafı verimli topraklarla çevrili olan, her türlü deniz ürününün bol olarak elde edilebildiği, denizcilere güvenilir bir sığınak sağlayan Haliç’in yukarı ucunda olmuştur

Haliç Tersanesi’nin içinde 1730 yılında inşa ettirilen bu Mescid’in bânisi Tersane Emini Mehmet Emin Ağa’nın zevcesi Rabia Hatundur. Rabia Hatun Dolmabahçe Camii yanında bulunan Mehmet Emin Ağa sebili hazîresinde medfûndur.Cumhuriyet yıllarında Mescid’in minaresi yıktırılıp Deniz Lisesi haline getirilmiştir.

Camii nin Kitabesi;Ziynet-efzâ-yı makam-ı muallâ-yı Hilâfet-i İslâmiyye ve erîke-pirâ-yı saltanat-ı seniyye-i OsmâniyyeEs-Sultân ibnü's-sultan es-Sultân el-Gâzi Abdulhamid Hân-ı Sâni Hazretlerinin husül olan âsâr-ı hayriyye-i hilâfet-penâhilerine ilaveten işbu câmi-i Şerifin bin üçyüz on iki sene-i hicriyyesi Recebül ferdinde inşâ olunmuşdur. Fi Receb sene 1312