ZAĞNOS PAŞA TÜRBESİ

Cami yanında turbedir

Zağanos Paşa, II. Mehmed’in 1444-1446 yılları arasındaki ilk saltanatında onun tahtta güçlü bir şekilde yerleşmesini sağlamaya çalıştı ve sürekli biçimde onu daha atak bir siyaset izlemeye teşvik etti. Bu durum Çandarlı Halil Paşa ile olan anlaşmazlığı ve çekişmeyi iyice tırmandırdı. Zağanos Paşa’nın da içinde bulunduğu grup, Varna Savaşı sırasında II. Murad’ın tekrar ordunun başına çağrılması meselesine taraftar değildi. Fiilen hükümdarlık makamında bulunan II. Mehmed’in bizzat sefere iştirak etmesini, hem onun saltanatını kuvvetlendirmek hem de kendilerinin Çandarlı Halil Paşa’ya karşı güç kazanmalarını sağlamak için teşvik ediyorlardı. Ancak Halil Paşa ağırlığını koyarak II. Murad’ın yeniden ordunun başına geçmesini temin etti. Varna Savaşı’nın ardından Halil Paşa’nın muhalefetine rağmen II. Murad’ın tahta geçmemesi ve oğlunu yerinde bırakması Zağanos Paşa için önemli bir başarı sayılır. Fakat mücadele, 1446’da Halil Paşa’nın II. Murad’ı yeniden başa geçmeye ikna ederek II. Mehmed’in tahttan indirilmesiyle sonuçlanınca Zağanos Paşa ve Şehâbeddin Paşa merkezden uzaklaştırıldı. Zağanos Paşa muhtemelen emekliye sevkedilip Balıkesir’e gönderildi. Onun tahttan indirildikten sonra Manisa’ya yollanan Mehmed’in yanında bulunduğuna dair bilgiler de vardır. Ancak Manisa’ya gidişi daha sonra gerçekleşmiş olmalıdır. Bazı Osmanlı kaynaklarında hem Zağanos hem de Şehâbeddin Paşa, Manisa’da bulunan II. Mehmed’in atabegi, lalası, veziri gibi unvanlarla anılır.

1461 yılında yapılan Zağnos paşa cami Balıkesir'in en değerli varlıklarından biri

Fâtihin şehzâdeliğinde lalalık yapan Zağanos Mehmed Paşa, ona Rumca ve Latinceyi öğretti. Sultan İkinci Murad Hanın vefatından sonra padişah olan Fâtih Sultan Mehmed Hanın yakını, en güvendiği devlet adamı olarak vezirliğe yükseltildi. İstanbul’un fethi için genç padişahı devamlı teşvik etti. Rumeli Hisarının yapımında bizzat çalıştı. İstanbul kuşatmasında Cenevizlilerin harekâtına karşı bugünkü Beyoğlu sırtlarını tuttu. Haliç cephesi tamamen Zağanos Paşa kumandasındaydı. Kuşatma esnasında muhasaranın kaldırılması gerektiğini ileri sürenlere karşı, büyük ve kahraman veli Akşemseddîn, Molla Gürânî, Molla Hüsrev’le birlikte muhasaranın fethe kadar devam etmesini istedi. İstanbul’un fethinde büyük faydası görüldü. Fetihten sonra Galata’nın Cenevizlilerden sulhla alınmasını sağlayan anlaşmayı imzâladı.1460’ta Mora’da çıkan isyanı bastırmakla görevlendirildi. 1461’de Fâtih Sultan Mehmed Hanın Trabzon-Rum İmparatorluğuna açtığı sefere katıldı. Trabzon’un fethi üzerine buranın ilk sancakbeyi oldu. Daha sonra Gelibolu sancakbeyi ve kaptan-ı deryalık vazifelerinde bulundu. 1469’da Balıkesir’de vefat etti. Balıkesir’de yaptırdığı pek çok eserin en önemlileri kendi adını taşıyan câmi ile çeşmesidir. Bir de hamam yaptırmıştır. Zağanos Mehmed Paşa, çalışkan, sadâkatle devletine bağlı, bilgili, hayırsever bir vezirdi. Oğlu Ahmed Çelebi, Sultan İkinci Bâyezîd ile Yavuz Sultan Selim Han devirlerinde iki defa defterdarlık vazifesi yapmıştır.

Fevkanî olarak ele alınan, kareye yakın dikdörtgen planı ile kuzey-güney doğrultusunda uzanan cami düzgün kesme taş ve tuğla malzeme ile inşa edilmiştir.Yapının cepheleri silmeler ve kesme taş dişli pilastırlarla hareketlendirilmiş, çok sayıda yuvarlak kemerli pencere ile iç mekân aydınlatılmıştır.Yuvarlak kemerli, alçı dışlıklı pencereler üç sıra halinde olup altta dört, ortada beşer, üst sırada üçer adet pencere vardır.İkinci ve üçüncü sıra pencereler içten renkli camlı, alçı revzenlidir. Kuzey cephesinde çift sıralı düzenleme söz konusudur.Camiye doğu, batı ve kuzey yönlerinde revaklı düzenlemeye sahip basık kemerli üç kapı ile geçiş sağlanmaktadır. Mermer sütunlara oturan ahşap tavanlı giriş revaklarından doğu yönündeki, arazinin eğimi sebebiyle basamaklıdır. Bu revakın sütunları diğerlerinden farklı olarak prizmatik bir kaide üzerinde yükselen, yivli ve iyon üslûplu sütunlardır. Kapı üzerinde iki yanı ay yıldız motifli inşa kitâbesi yer alır.Harim mekânı ortada dört kare pâyeye oturan iki yönlü yuvarlak kemerlerle dokuz bölüme ayrılmış olup merkezî kubbeyi taşıyan kemerler daha yüksek tutulmuştur.Geçişin pandantiflerle sağlandığı kubbe sekizgen bir kasnağa oturmaktadır. Üst örtü merkezî kubbenin etrafında dört adet köşe kubbesi, mihrap önü kubbesi ve beşik tonozlu birimler olarak düzenlenmiştir.Yapıda bitkisel kompozisyonlu kalem işi süslemelere yer verilmiştir.Kuzeyde ahşap işçiliğine sahip altı sütunun taşıdığı mahfil yer almakta olup buraya ayrıca dışarıdan da ulaşılmaktadır.Güney duvarında hafif çıkıntı teşkil eden mermer mihrap sivri kemerli, yarım daire nişlidir.İki yanı yüksek kaideli, korint başlıklı çifte sütunlarla sınırlanan mihrabın süslemesinde barok üslûbunun etkileri görülür.Özgün mermer minber ise klasik unsurları barındıran bitkisel kompozisyonlu yoğun süsleme programı ile dikkati çekmektedir.İki yanı birer sütunçe ile sınırlanan sivri kemerli, açıklıklı kapının üzerinde palmet formlu bir tepelik vardır. Yan aynalar ortada kabara şeklinde bir rozetle üçgen ayna etrafında zarif bitkisel motiflerle süslenmiştir.

Zağanos Mehmed Paşa (ö.1462, Balıkesir) II.Mehmet  saltanatında 1453-1456 yılları arasında sadrazamlık yapmış  Osmanlı  devlet adamıdır. İstanbul'un Fethinden sonra sadrazamlığa getirilen ilk kişidir.

Zağnos Paşa'nın türbesi, yaptırdığı ve adıyla anılan caminin kıble tarafındaki aile kabristanında bulunmaktadır. Camiyi yaptırdıktan 3 yıl sonra 1464 yılında vefat etmiştir. Deprem sonrası 1913 yılında tekrar yapılmıştır. 2007 yılında ise restore edilmiştir. Zağnos Paşa'nın, Fatih Sultan Mehmet'in hem eniştesi, hem kayınpederi hem de veziri olması dikkat çekici ve bir o kadar da ilginçtir. Yanında da 2.eşine ait olduğu ifade edilen bir sanduka daha vardır. Sekizgen planlı ve camekanlıdır. Allah (C.C) rahmetiyle muamele eyleye ...

Zağnos Paşa Camii'nin hemen yanında bulunun bir türbe. Ziyaret edebilirsiniz.

İstanbul'un fethinde son derece önemli hizmetleri geçen, hatta son hücumu destekleyen ve nihayete erdiren kişidir Zağ(a)nos Paşa. Fatih'in eniştesidir. Balıkesir için bu türbenin bir değer olduğunu düşünüyorum. Türbenin etrafında bir küçük hazire şekillenmiştir. Bu hazirede bir diğer sadrazamın daha üstü açık lahit formunda mezarı bulunur.

Aynı isimli caminin hemen yakınındaki Türbe.İlk devşirme veziriazamlardan.Çandarlı Halil'in idamı ile İstanbulun fethinden hemen sonra büyük vezir oldu.Böylece Türk kökenli vezirler yavaş yavaş gözden düşerken devşirme verirler tercih edilir oldu.Zağanos Paşanın Rum veya Arnavut kökenli olduğu söyleniyor.Hayatı oldukça ilginç ve maceralı.Meraklıları internetten bulabilir.Fatih'in hem eniştesi hem de kayınpederi.Evvel zaman içerisinde bu işler böyleymiş.Yorum yok.Kesin olan şey onun gözden düşüp sürgüne gönderilmesi Balıkesir için büyük bir şans olmuş.İstanbulda kalsa ismini sadece tarih meraklıları bilirdi muhtemelen.Ama bugün o Balıkesirlilerin en iyi bildiği kişi.