Binbir Kilise

O kadar büyük ve güzel bir yer ancak bu kadar başıboş bırakılabilirdi gerçekten çok yazık böyle güzel bir yere bir an önce ilgilenilmesi tanıtılması gereken bir alan

Bilmediğim bir yer daha... Karaman'ın çölünde giderken bir tepelerden aşıp verimli bir vadiye ulaşıyorsunuz. Çoğu kilise olan onlarca tarihi eser arasına dalıyorsunuz. Buradaki köylülerde tarih ile içiöe yaşıyorlar.

Keşke teknik ve para olarak imkan olsa da kazılabilse buralar! Neler çıkar neler kim bilir? Ben burayı merkez alarak Almanya'nın Sesi Radyosuna bir mektup yazmıştım! 20 yıl kadar önce. Benim yazdıklarım ile bir program yapmışlar! Sonra da bana dönümünü gönderdiler! Çok hoşuma gitmişti!

Binbir kilise olarak bilinen Antik Roma şehrine ait kilise, şapel, ören yeri gibivtarihi eserler bulunmaktadır. Karaman merkeze 35 km uzakta bulunan madenşehri köyüne ulaşım genel olarak kolaydır. Anayoldan ayrılıp köy yoluna saptiginizda yol biraz virajli ve dar hale geliyor. Köyde ana kilise gezildikten sonra, lahit, darphane, şapel ve ören yeri kalıntıları gezilebilir. Daha sonra 7 km yukarıda bulunan Deyle ören yerindeki cami ve kilise kalintilarini gezebilirsiniz.

Malesef defineciler ve köylüler tarafından harap edilmiş , Değle ören yeri ile (7km) birleştirip görülmesi gereken bir yer. Semavi Eyice hocanın 1001 kilise ile ilgili kitap ve yayınları okunup gidilirse çok daha anlamlı olur.

Binbir KiliseKaraman’ın 50 kilometre kuzeyinde Karadağ’ın eteklerinde yer alan Binbir Kilise’nin, Bizans döneminde bölgenin en önemli dini merkezi haline geldiği biliniyor. Hititler döneminde de kutsal kabul edilen bölge, geç antik dönemde Avrupa’dan Kudüs’e giden hacıların uğradığı, Hristiyanlıktaki en önemli üç dini merkezden birisi sayılıyor. Önemli bir bölümü mezar yapılarından oluşan Binbir Kilise bölgesinde, çok sayıda kilise, manastır, anıt mezar ve tarihi yapılar bulunuyor.mutlaka gidilip görülmesi gerekn bir yer..

Gerçekten zaman kaybı. Gidip görülecek hiç bir şey yok . Ortada tarih falan kalmamış koruma altında değil. evlerle birleşik kalıntılar var sadece fotograflarda görülen dışında birşey yok çok pisti .

Madenşehir Öreni çevresinde günümüzde de Madenşehir adında bir köy yerleşmesi vardır. Bu bölgede halen bir bölümü ayakta duran ve incelendiği zaman yapıldığı devrin sanatı, mimarisi hakkında fikir veren yapılar yer almaktadır. Binbir kilise yapılarının en büyüğü 1 numaralı bazilika, köyün girişinde yer almaktadır. Adından anlaşıldığı gibi bazilikal planda, kesme taştan inşa edilmiş olan yapının narteksine kiliselerde giriş bölümü ortada yassı bir sütunun ayırdığı çift kemerli bir kapıdan geçilmektedir.Narteks üç bölümlüdür. Yanlardaki iki bölümü kapalı mekânlar halindedir. Esas mekân üç nefe yani sahın ayrılmıştır. Nefleri her bir dizide dokuzar adet olmak üzere yassı kısa sütunlar ayırmaktadır. Orta nef büyük, diğer iki neften yüksek beşik tonoz örtülüdür.Yapının sağ nefi ve sütun dizisi tamamen yıkılmış, sol nefin üstünü örten beşik tonoz örtüsü ise halen ayaktadır. Yapı ilk kez 500 yılında inşa edilmiş, Arap istilasında harap olduktan sonra 900 yıllarında tamir edilmiştir. Bu tamir esnasında bazı destek duvarları ve günümüzde pek görülemeyen siyah zeminli, kırmızı bordürlü yeşil ve kahverengi freskolar yapılmıştır.Madenşehir Köyünde bulunan yapı kalıntılarıyla çağdaş olup, M.S. 4-9 yüzyıllara tarihlendirilmektedir. Binbir Kilise olarak adlandırılan bölgenin antik dönemde Piskoposluk merkezi olduğu düşünülmektedir. 2014-2015 yılında Değle Örenyeri’nde Karaman Müze Müdürlüğü tarafından temizlik çalışmaları yapılarak, yapılar gün yüzüne çıkarılmıştır.Binbir Kilise Karaman’ın kuzeyindeki Karadağ Volkanik Dağı’nın değişik yükseltilerinde ve vadilerinde yer alan ve halk tarafından Binbir Kilise olarak adlandırılan yörede; 4. ve 9. yüzyıllara ait pek çok kilise, manastır, konut, bazilika, Şapel, mezar yapısı, sarnıç ve askeri yapı bulunmaktadır.Bu kadar çok yapı kalıntısının olduğu görülen ve önemli bir konuma sahip olduğu anlaşılan Binbir kilise Örenyeri’nin hangi antik kentin kalıntıları olduğu halen anlaşılamamış olsa da Bölge değişik araştırmacılar tarafından Lystra, Derbe, Barata, Siderepolos ve Hayde olarak adlandırılmıştır.Bu bölgede yer alan yapılar başta İstanbul olmak üzere Bizans Sanatı olarak tanımlanan özelliklerden farklılık göstermektedir. Bu durum genel Bizans Sanatının yerli üslupla karışması olarak özetlenebilir. Binbir kilise yapıları düzgün kesme taşlarla ve kireç harcı ile inşa edilmiştir. Dini yapılarda bazilikal, latin haçı, serbest haç, yonca ve yuvarlak planlar görülmektedir.Karaman’da erken Hıristiyanlık dönemi yapılarının bulunduğu Binbir Kilise bölgesindeki kilise, manastır ve mezarların 19. yüzyıl başında yaşanan depremle yıkılmıştır. Yüzyıllardır birçok medeniyete ev sahipliği yapan Karadağ’ın Binbir Kilise yapıları, dönemin piskoposluk merkeziydi fakat günümüzde yıkıntı halinde bulunuyor.Çok sayıda kilise ve manastırı içinde barındıran bölge, bazı kaynaklarda Barata Antik Kenti olarak geçse de, antik dönemdeki adı henüz bilinmiyor. Binbir Kilise, Avrupa’dan Kudüs’e giden Hristiyan hacıların uğrayarak buradaki azizleri ziyaret ettiği bir yer ve geç antik dönemin en önemli üç merkezi arasında gösteriliyor.Buradaki dini ve askeri yapıların Anadolu kültürü bakımından son derece önemlidir. Temizleme ve kazı çalışmasında iki azize ait piramit şeklinde anıt mezar bulunmuştur, Bölgedeki Madenşehri, Üçkuyu ve Değle ören yerleri, 4 ve 9. yüzyıllar arasında yapılmış onlarca kilise, manastır ve mezarlar ile inanç turizmi açısından çok zengin kültürel mirası barındırıyor.En eski bilgiler 19. yüzyıl ortasında Laborde’nin çizdiği gravürleriydi. Bunlarda birçok yapının sağlam olduğu görülüyor. Bilim insanlarınca, neden bu kadar tahribat olduğu yönünde tartışmalar yürütülüyordu. Binbir Kilise’nin 1880’de çekilmiş ve İngiltere’de bulunani fotoğraflarda yapılar sağlam. Fakat 1905 tarihli fotoğraflarda birçok yapının yıkılmış olduğu belirleniyor.

Kesinlikle güzel ve tarifi biryer gezilip görülmeli. Fakat bu kadar guzel ve onemli biryer neden hâlâ harabe bilmiyorum . Binbir kilise denilmesinin nedeni Karadağ ve civarinda çok fazla kilise vb ibadet alanlari bulunduğu içindir. Bu kilise ve etrafindaki yapilarin çoğunun hala toprak altinda bulunmasi içler acısı. Gün geçtikçe yipraniyor o sebeple bir an önce tamamlanmali ve koruma altina alınmasi gerektiğini düşünüyorum.

Kemerleri ile dikkat çeken güzel bir yapı. Ücretsiz gezilebiliyor. Bu bölgenin tarihi çok eskilere dayanıyor ve bir inanç merkezi olarak öne çıkıyor.Arkeolojiye, tarihi ve dini yapılar ilgi duyanların gezmesi önerilir. Buraya gelmişken yakındaki Üçkuyu Ören yerine de gidilmelidir.